Μάιος – Οκτώβριος 2012
Όπως και σε άλλες περιοχές του κόσμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διανύσει ένα μακρύ δρόμο κατά τις τελευταίες δεκαετίες για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Η έμφαση έχει εκτοπιστεί από την αποκατάσταση του ατόμου με σκοπό την «ενσωμάτωσή» του στην κοινωνία, σε μια παγκόσμια φιλοσοφία που εκσυγχρονίζει και αλλάζει την κοινωνία προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες του συνόλου του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων και των ατόμων με αναπηρία. Τα ΑμΕΑ διεκδικούν ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση σε όλα τα κοινωνικά αγαθά: εκπαίδευση, απασχόληση, νέες τεχνολογίες, υγεία και κοινωνικές υπηρεσίες, αθλητισμός, ψυχαγωγία, κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών.
Τα εμπόδια όμως που ενυπάρχουν στην Κυπριακή κοινωνία, ενίοτε, οδηγούν στην διάκριση και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οι κοινωνίες μας είναι με τέτοιο τρόπο οργανωμένες, ώστε συχνά είναι αδύνατο τα άτομα να απολαμβάνουν πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματά τους.
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει ότι προκειμένου να επιτευχθεί ισότητα για τα ΑμΕΑ, πρέπει το δικαίωμα για τη διακριτική μεταχείριση για λόγους αναπηρίας να συμπληρωθεί από το δικαίωμα απολαβής μέτρων που θα διασφαλίζουν την ανεξαρτησία, την ένταξη και την συμμετοχή των ατόμων στην κοινωνική ζωή.
Παρ’ όλες τις αλλαγές που έχουν γίνει στις υπηρεσίες για τα ΑμΕΑ μέσα στα τελευταία 20 χρόνια, η αντίθεση των ΑμΕΑ και εκείνης του υπόλοιπου πληθυσμού παραμένει άκαμπτη. Υπάρχουν αλλαγές που πρέπει να γίνουν, κυρίως στην παροχή υπηρεσιών με σκοπό να βελτιωθούν οι ανάγκες που ήδη υπάρχουν για τα ΑμΕΑ. Μια από τις πιο σημαντικές προσπάθειες αλλαγής υπηρεσιών που πρέπει να γίνει και αφορά σε διεθνές επίπεδο είναι αυτή της υποστηριζόμενης/ ανεξάρτητης διαβίωσης.
Ο ορισμός της ανεξάρτητης/ υποστηριζόμενης διαβίωσης περιλαμβάνει τα εξής:
- κάθε άτομο διαλέγει που θα ζήσει, με ποιόν, ποιός θα τον υποστηρίξει και πως. Τα άτομα κρατούν την δική τους εκμίσθωση, υποθήκη και έχουν τον έλεγχο των χρημάτων και του νοικοκυριού τους.
- Η δημόσια αρχή που παρέχει ή συντονίζει την κάθε είδους βοήθεια δεν είναι και ταυτόχρονα «σποιτονοικοκύρης» των ΑμΕΑ, ούτε έχει κάποια διοικητική ή οργανωτική σχέση μαζί του.
- Τα ΑμΕΑ θα πρέπει να έχουν τον έλεγχο των καθημερινών τους ασχολιών.
- Τα ΑμΕΑ θα πρέπει να υποστηρίζονται με παρόμοιο τρόπο στην καθημερινή τους ζωή και στις συναλλαγές τους, όπως και τα άτομα χωρίς προβλήματα.
- Οι υπηρεσίες που προσφέρονται σε ένα άτομο θα πρέπει να αλλάζουν σύμφωνα με τις ανάγκες του.
- Ο σκοπός της υποστηριζόμενης διαβίωσης θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και σχέσεων με άλλα άτομα.
Η αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων της αναπηρίας, των αναγκών που αυτή – η αναπηρία γεννά, σε θέματα που σχετίζονται με την κοινωνικοποίηση των ατόμων αυτών, αλλά και αναγκών βιολογικών που ενυπάρχουν στον άνθρωπο και πρέπει να ικανοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, θα πρέπει να μελετηθούν και να ικανοποιηθούν στον μέγιστο βαθμό.
Είναι κατανοητό ότι τα ΑμΕΑ έχουν τις ίδιες ανάγκες με τα άλλα άτομα για τρυφερότητα, συντροφικότητα και κοινωνικότητα.
Η σεξουαλικότητα είναι μια έννοια απόλυτα συνυφασμένη με την ανθρώπινη ύπαρξη, κι ενώ γίνεται πολύ λόγος και πολλά έχουν γραφτεί γύρω από την σεξουαλική ανάπτυξη και ζωή των ατόμων που δεν αντιμετωπίζουν ειδικές ανάγκες, από την άλλη ελάχιστες είναι οι αναφορές για το θέμα αυτό σε άτομα και εφήβους με ιδιαιτερότητες/ αναπηρίες.
Το ζήτημα της σεξουαλικότητας εκτείνεται πολύ πέρα από την σωματική επαφή. Είναι τόσο προσωπικό, όσο και κοινωνικό φαινόμενο. Περιλαμβάνει θέματα όπως η εμπιστοσύνη, η οικειότητα, η αποδοχή, η κοινωνικότητα, τα σχέδια για ανάπτυξη σχέσης με ένα σημαντικό άλλο. Τα άτομα με αναπηρίες/ ιδιαιτερότητες σπανίως απεικονίζονται σε δημοφιλή ΜΜΕ ως σεξουαλικά όντα. Αυτό γεννά την εντύπωση ότι δεν περιλαμβάνονται στην καθημερινή πραγματικότητα των ρομαντικών σχέσεων, στην σεξουαλική ζωή και στην δημιουργία οικογένειας.
Στα πλαίσια των μύθων που επικρατούν γύρω από την σεξουαλικότητα των ατόμων με ειδικές ανάγκες συγκαταλέγονται – η διαδεδομένη άποψη, ότι τα ΑμΕΑ έχουν παιδική όψη και συμπεριφορά, είναι εξαρτημένα και έχουν ανάγκη προστασίας. Ο μύθος ότι είναι αιώνια παιδιά δημιουργεί την εσφαλμένη εντύπωση ότι τα άτομα αυτά είναι α-σεξουαλικά και ότι θέματα που αφορούν την προσωπική τους εικόνα δεν τους αφορούν. Κυριαρχεί επομένως η άποψη ότι μια ανεπάρκεια σε έναν τομέα (νοητικό ή κινητικό) συνδυάζεται με ανεπάρκεια σε όλους τους άλλους τομείς και στον τομέα της σεξουαλικότητας.
Ένας άλλος μύθος για τα ΑμΕΑ είναι ότι έχουν αυξημένες και ανεξέλεγκτες σεξουαλικές ορμές που πολλές φορές τις εκφράζουν με την βία. Αυτό οδηγεί πολλές φορές στην απόκρυψη πληροφοριών και στη στέρηση εκπαίδευσης για σεξουαλικά ζητήματα, με την προσδοκία ότι αυτό θα περιορίσει τις παρεκτροπές.
Τα αποτελέσματα των ερευνών που μελέτησαν την βάση αυτών των μύθων κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η απομόνωση, ο διαχωρισμός των φύλων, η άγνοια και η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης που επιβάλλονται στα ΑμΕΑ μπορούν να οδηγήσουν σε ανάρμοστη, ανεύθυνη και μπορεί εγκληματική συμπεριφορά.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό ζήτημα είναι αυτό της σεξουαλικής κακοποίησης. Τα ΑμΕΑ έχει αποδειχθεί πως είναι περισσότερο ευάλωτα στην κακοποίηση και την εκμετάλευση.
Μέσα από την δράση «Κοινωνική Ενσωμάτωση» όλοι οι νέοι – ΑμΕΑ, επιστήμονες, εργαζόμενοι, εθελοντές και οι οικογένειες τους πραγματευτήκαμε, ενημερωθήκαμε και προσπαθήσαμε να αφυπνίσουμε συνειδήσεις, να αλλάξουμε λανθασμένες πεποιθήσεις, βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις και να δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό – κοινωνικό με την σημασία της λέξης – κράτος, όπου τα ΑμΕΑ θα μπορούν και αυτά να βιώνουν όλα τα στάδια της ζωής τους και να προσφέρουν και αυτά στο κοινωνικό σύνολο… ΓΙΑΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ!
